Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de çalışabilmek için “Çalışma İzni” yahut “Çalışma İzni Muafiyet Belgesi” alması gerekiyor. Ancak Türkiye’de yabancı çalıştırmanın maliyeti artmakta. Zira, çalışma izni açısından işverenlerin yabancı maliyeti her yıl katlanıyor… Son güncellemeyle birlikte çalışma izni harcı en az 3 bin 90 Lira oldu.

Türkiye dünyanın merkezinde, kıtaların kesiştiği, milyonların gelip geçtiği bir coğrafyada…

Tarih boyunca nerede ise bütün büyük göçler bu topraklar üzerinden olmuş.

Günümüzde de bu topraklara gelen ve giden kişiler sayısız…

Yabancı diyoruz onlara… Her ne kadar bu dışlayıcı bir tanımlama olsa da Türk vatandaşı olmayanları kastediyoruz burada.

Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de yasal olarak çalışabilmesi için vize alarak Türkiye’ye gelmesi veya ikamet izni alması yeterli olmuyor.

Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de çalışabilmek için “Çalışma İzni” yahut “Çalışma İzni Muafiyet Belgesi” alması gerekiyor.

Geçerli bir ikamet izni olmayan veya yurt dışında yaşayan yabancıların vatandaşı olduğu veya ikamet ettiği ülkedeki Türk konsoloslukları üzerinden çalışma izni başvurusunda bulunulması gerekmekte.

Türkiye’de yasal olarak bulunan kişiler için ise bir işverenin yanında çalışacak iseler işverenlerince Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurulması gerekiyor.

***

Türkiye’de son iki yıldır yıllık 125 bin-150 bin arasında yabancı çalışma izni alıyor. Bir bu kadar daha başvuruyor ama izin verilmiyor.

Yani Türkiye yabancıların çalışmak için tercih ettiği popüler ülkelerden biri.

İnsanlar bu ülkeye gelmek, burada çalışmak, burada üretmek, buranın başarı hikayesine ortak olmak istiyor.

Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların büyük kısmı Türk kökenli Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan gibi ülkelerden gelen kardeşlerimiz.

Keza, gelenlerin bir kısmı İran, Irak, Suriye gibi savaş ve karışıklık olan ülkelerden gelenler…

Önemli bir kısım yabancı ise Avrupa ve Amerika’dan yani batılı ülkelerden gelenler. Zira, Dünyanın 140 ülkesi İstanbul merkezli olarak yönetiliyor, küresel firmaların tümünün Ortadoğu, Afrika ve Asya merkezi İstanbul’da.

Yani Türkiye’ye “yabancı” ilgisi tesadüfi değil, doğal olan bir tarihsel akışın sonucu.

***

Ancak Türkiye’de yabancı çalıştırmanın maliyeti artmakta.

Zira, çalışma izni açısından işverenlerin yabancı maliyeti her yıl katlanıyor…

Son güncellemeyle birlikte çalışma izni harcı en az 3 bin 90 Lira oldu.

Süresiz çalışma izni ise bu rakamın on katı olarak 2023 yılında 30 bin 914 Lira olarak uygulanıyor.

Bağımsız çalışma izni için başvuran ve izni onaylanan yabancıların da 2023 yılında 30 bin 914 Lira harç ödemesi gerekiyor.

Geçici koruma altındaki Suriyeliler için çalışma izni bedeli ise bin 149 Lira.

Bu harcı çalışma izni başvurusu yaptıktan sonra, yani izin çıkarsa ödüyorsunuz.

***

Ayrıca, Türkiye’de yabancı uyruklu birini çalıştırmak işçilik açısından ekstra maliyetli.

Yabancı çalıştıran kişilerin Türk vatandaşı olan kişilere göre daha yüksek ücret ödemeleri zorunlu.

Buna göre yabancılara asgari ücretin 2 katı ile 6,5 katı arasında daha fazla asgari ücret ödenmesi gerekiyor.

Türkiye’de halen uygulanan aylık ulusal asgari ücret brüt 10 bin 8 Lira. Ancak yabancı uyruklular için bu alt sınır daha fazla.

Buna göre ev hizmetlerinde çalışacak bir yabancı için asgari ücret yeterli olsa da diğer mesleklerde çalışan yabancılar için 15 bin 12 Lira ücret vermek zorunlu. Keza, bir yabancı öğretmenin asgari ücreti 30 bin 24 Lira. Mühendis veya mimar olarak çalışacak yabancıların asgari ücreti 30 bin 24 Liradan aşağı olamıyor. Buna benzer şekilde, yabancı bir üst düzey yöneticinin asgari maaşı 65 bin 52 Lira. Keza, yabancı bir uçak pilotunun asgari maaşı 65 bin 52 Lira.

Burada amaçlanan şey işverenlerin yabancı yerine yerliyi tercih etmelerini sağlamak.

Yabancı ile imzalanan iş sözleşmesinin yukarıdaki belirtilen tutarlardan az olmaması zorunlu, aksi takdirde çalışma izni başvurusu reddediliyor.

***

Bir de izinsiz yabancı çalıştırmanın cezaları var…

İşverenlerin izinsiz yabancı çalıştırması halinde ise haklarında 35 bin 815 Lira cezası uygulanıyor.

İşverenin yanında izinsiz çalışan yabancıya da 14 bin 318 Lira idari para cezası veriliyor ve yabancı ülkeden deport ediliyor.

Çalışma izni olmadan işyeri açan ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan yabancılara da 28 bin 655 Lira cezası uygulanmakta.

Bu durumdaki işverenlere bir de SGK’nın katlamalı bildirge cezaları var.

Bu durumdaki yabancılar tespit halinde ülkeden de deport ediliyor ve ülkeye giriş yasağı uygulanıyor.

Yani yabancıyı kayıtlı çalıştırmak ayrı bir maliyetli, kayıtsız çalıştırmak için ondan da kat kat maliyetli.

***

Özetle Türkiye’de yabancı işçi çalıştırmanın maliyeti gitgide artıyor…

Nasıl sekiz buçuk milyon Türk kökenli Avrupa ve Amerika’da yaşıyorsa, onun gibi.

Dünyanın küresel bir köye döndüğü bir çağdayız.

Türkiye de küresel göçün de küreselleşmiş toplumun da, küresel üretim ağlarının da tam göbeğinde…

Özetle maliyeti artsa da Türkiye’ye olan yabancı ilgisi biter mi, bitmez!

Türkiye’nin bu göç gerçeği karşısında kafasını kumun altını gömmesi değil, aynen ABD’nin yaptığı gibi göçü yönetmesi, dünyanın beyin göçünü Türkiye’ye akıtması önemli.

Yani göçü yönetme ve gelenlerin getirdiği değerleri bu ülkeye katma işi bir memleket meselesi…